B-Health: Rol leerkracht LO bij uitbouw van duurzaam gezondheidsbeleid basisschool
In dit project is gezocht naar de sleutels om scholen verder te laten groeien in hun beweegvriendelijkheid. We vertrokken vanuit de rol van de bewegingsexpert om die te stimuleren en zo de hele school mee te nemen in een beweegvriendelijk verhaal.
80 % basisscholen moet preventief gezondheidsbeleid invoeren tegen 2025
Sinds 1 september 2018 is het gezondheidsbeleid een essentieel onderdeel van het beleid op leerlingenbegeleiding en dus ook verplicht (decreet leerlingenbegeleiding, 2018). Specifiek voor het basisonderwijs werd hieraan de doelstelling gekoppeld dat 80% van de basisscholen tegen 2025 een preventief gezondheidsbeleid moeten voeren dat voldoende kwaliteitsvol is.
Samenhangend en duurzaam gezondheidsbeleid
Gezondheidspromotie op school is nog te vaak een aaneenschakeling van losstaande initiatieven. Ook al zijn dit vaak mooie acties, toch maken die verschillende activiteiten nog geen samenhangend gezondheidsbeleid (gezondleven 2021). Vertrekken vanuit een gedragen visie, die ingebed is in het beleid en in de gehele schoolloopbaan van de leerling, zijn voorwaarden om tot en duurzame gezondheidspromotie te komen.
Onderzoeksproces
Om hier een antwoord op te geven werd volgend onderzoeksproces gevolgd: literatuurstudie, focusgroepen met leraren beweging en klasleraren, een brede bevraging en interviews met experten.
Onderzoeksfocus
Zoeken naar sleutels om scholen verder te laten groeien in hun beweegvriendelijkheid, vertrekkende vanuit de rol van de bewegingsexpert.
Er werd tijdens dit project ingezet op twee sporen:
- Leraren beweging, klasleraren en directies die actief zijn in het basisonderwijs werden bevraagd. Welke hefbomen en belemmeringen ervaren zij bij het bouwen aan een gezondheidsbeleid (met focus op verhogen van fysieke activiteit en verminderen van sedentair gedrag) op school?
- Inspiratie voor het realiseren van een gezondheidsbeleid gekoppeld aan individuele verhalen van experts op het vlak van beweging.
Literatuuronderzoek
Vanuit een literatuuronderzoek merken we dat een tekort aan kennis een drempel is om tot een beweegvriendelijke school te komen. Concreet betekent dit dat er een gebrek is aan inhoudelijke kennis (bv. hoe beweging integreren binnen de klascontext), maar ook aan kennis rond manieren waarop het schoolteam én leerlingen gemotiveerd kunnen worden. Daarnaast blijkt het gepercipieerde gebrek aan tijd een andere drempel te zijn.
Een brede gedragenheid van het thema “beweegvriendelijke school” door heel het schoolteam (o.a. leraren, directie, leerlingen, ouders) is een belangrijke succesfactor om tot een beweegvriendelijke school te komen.
Focusgroepen en brede bevraging
Bijkomend werden er binnen dit onderzoek focusgroepen en een brede bevraging uitgevoerd om een beeld te krijgen van de huidige toestand in de Vlaamse basisscholen.
- Focusgroepen (n=3) met leraren beweging en klasleraren.
- Hierin wilden we achterhalen wat hun ervaringen zijn bij het beweegvriendelijk maken van hun school. Waarop botsen ze? Wat zijn hun succesfactoren?
- Brede bevraging (n=93) met leraren beweging, klasleraren en directies. Hier wilden we zicht krijgen op percepties over:
- de hoeveelheid beweging van leerlingen op school;
- hun samenwerking met collega’s;
- hun visie rond het gezondheidsbeleid op school de integratie van beweging tijdens lessen in de klas;
- welke ondersteuning ze nodig hebben om beweging beter te integreren in school.
De belangrijkste bevindingen van deze bevraging vind je in deze factsheet.
Conclusies
Uit alle deze onderzoeksdaden komt naar voor dat:
- Heel wat scholen er nog niet in slagen om beweging te integeren doorheen de volledige schooldag.
- Het urgentiegevoel er bij een groot deel van het schoolteam nog onvoldoende is.
- Personeelsleden het moeilijk vinden om tot actie te komen die duurzaam zijn.
- Trekkers rond het beweegbeleid het moeilijk vinden om impact te creëren binnen het volledige team.
Podcastreeks: School in beweging
Om de gangmakers te inspireren en ondersteunen werden er authentieke gesprekken gevoerd met experts onderwijs, samenwerking, gezondheidszorg en beweging. Zo kregen we een podcastreeks met een mix van verschillende perspectieven om het schoolteam aan te zetten tot meer bewegingsintegratie op school.
Disseminaties
- Moev Apotheose (informatie en foto’s worden later bezorgd – na 22/06)
- Aankondiging webinar MOEV (gepland december 2023)
Onderzoeksrealisaties en -publicaties
Podcastreeks: School in beweging
In deze podcastreeks van 13 afleveringen gaan we in gesprek met mensen die hun steentje bijdragen aan ruimte voor beweging bij kinderen en jongeren.
We staan stil bij hun expertise, hun verhaal en hopen zo jullie te inspireren om weg naar een beweegvriendelijke school.
1. Maïté Verloigne
Docent en onderzoeker binnen de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen (UGent)
Te veel zitten is negatief voor zowel de fysieke als mentale gezondheid. Helaas wordt er nog te vaak en te lang gezeten op school. Wil je als school stappen zetten om het zittend gedrag te verminderen, streef dan naar een gedragenheid van zowel leerkrachten, directie als leerlingen.
2. Christine De Medts
Professionele loopbaan bij pedagogische begeleidingsdienst en UGent afgerond
Christine gaat in op hoe ze leerkrachten begeleidde als pedagogisch begeleider en haalt verschillende succesfactoren aan om leerlingen aan te zetten tot levenslang bewegen. Ze heeft het verder ook over het belang van het meenemen van ouders in het hele beweegverhaal.
3. Bert Misplon
Coördinator van vzw Sportaround
Gemeenteraadslid in Gent
Leraar beweging in Keerpunt Freinetschool te Gent
Bert ziet bewegen en sport als een ‘verbinder’, wat resulteert in het sterker maken van kinderen binnen en buiten de schoolcontext. “Hoe meer kinderen kunnen bewegen hoe beter”, zegt hij. Hierbij haalt hij aan dat de focus niet moet liggen op prestatie maar op inzet, drive en doorzetting om zo iedereen te kunnen bereiken.
4. Christine Deschaumes
Directie van vrije basisschool De Vliegenier in Gavere-Semmerzake
Christine wil duidelijk de energie van de mensen laten groeien. Dit zowel bij leerkrachten als bij leerlingen. In basisschool De Vliegenier gaan ze graag in discussie rond initiatieven van leerkrachten, ouders en kinderen die een meerwaarde hebben voor de basiseducatie.
5. Ilse Gentier
Docent beweging in educatieve bachelor Kleuteronderwijs
Medeauteur van het boek “School in beweging”
Bewegingsgeletterdheid is voor Ilse een sleutel om te kunnen groeien als kind. Ilse legt bruggen tussen onderzoek en de authentieke schoolcontexten. Ze gelooft in teamacties om interventies rond beweging duurzaam te implementeren. Daarnaast komt ook het belang van inspelen op de beginsituatie van de kinderen naar voor.
6. Lucie Van Mierlo
Leerkracht PAV
Auteur van “Van struikel- naar springbokken” en “Gesmeerd geleerd”
Bewegend leren is een middel om cognitief te versterken, al moet er wel aandacht zijn om bewegend leren op een goede manier in te zetten, dus enige achtergrondkennis is nodig. Lucie geeft enkele belangrijke tips mee wanneer je van start wil gaan met Physical Active Learning op school!
7. Marijke Van der Steen
Kleuterleidster in stedelijke basisschool “De Speurneus” in Gent
Marijke gelooft in de kracht van beweging altijd en overal. Ze pleit ervoor om je al leraar meer bewust van te zijn hoe je kinderen actief en bewegend kunt laten groeien. Doorheen het gesprek brengt ze verhalen uit haar klas en staat ze stil bij de talenten van de kinderen in de klas.
8. Vera Verbestel
Onderzoeker aan de UGent
Vera staat in het gesprek stil bij het belang van interventies vanuit de groep om zittend gedrag te beperken en beweging te bevorderen, ze houdt een pleidooi om de directie, leraren, ouders, kinderen en de schoolomgeving te betrekken. Daarnaast gelooft ze ook sterk in het verhaal van een leraar als gezondheidspromotor. Kleine stappen zetten die haalbaar zijn, zijn voor haar prioritair en de sleutel en niet noodzakelijk grote acties.
9. Frederik Deconinck
Professor aan de vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen aan de UGent
Voor Frederik staat het samengaan van motorische ontwikkeling met de totale ontwikkeling van de kinderen buiten discussie. Doorheen het gesprek staat hij stil bij DCD, executieve functies, de voordelen van beweging op vlak van meer aandacht in de klas en een meer optimale context om cognitieve taken aan te leren.
10. Brecht Vermeir
Beleidsmedewerker bij MOEV
Brecht haalt aan dat er heel wat gedrevenheid is binnen scholen om tot een beweegvriendelijke school te komen, maar helaas weet niet iedereen hoe men ermee aan de slag kan gaan. Brecht schets de werking van MOEV en de veranderingen die gebeurd zijn op vlak van het belang van beweging binnen de schoolcontext. Hij verduidelijkt de rol van MOEV betreft de ondersteuning bij het beweegvriendelijk maken van scholen.
11. Gert Muylle en Dave Brunet
Docenten lerarenopleiding Hogeschool West-Vlaanderen
Onderzoekers binnen “Vital schools”
Doorheen het gesprek met Gert en Dave staan we stil bij het project Vital schools, het doorbreken van zitend gedrag en het creëren van een beweegvriendelijke omgeving. Het belang van een beweegcultuur en het betrekken van leerlingen bij aces werd benadrukt. De noodzaak van workshops, de waardering voor leerkrachten en het starten vanuit een visie komen aanbod, naast het creëren van opbergruimte en afspraken om beweegvriendelijk les te geven.
12. Pieter Boone
Directie vrije basisschool Oudenbos Lokeren
Het gesprek met Pieter is een gesprek met een enthousiaste en dynamische directeur. Hij spreekt over het belang van groeien als team en de eigenheid van ieder team. In dit verhaal gaat hij in op de groei van een speelplaats met heel veel kansen tot beweging en spel voor kinderen, en hoe je dit kan dragen als school met het oog op het verduurzamen. Daarnaast staat hij stil bij zijn rol als directie als teamspeler.
13. Mieke Meirsschaut en Bénédicte Vanblaere
Docenten en onderzoekers aan Arteveldehogeschool
Hoe omgaan met uitdagingen die niet altijd zo eenvoudig zijn? Bespreek, zoek inspiratie, denk samen na, doe samen en leer met en van elkaar! School maak je als team, niet als individu. Zoek samen naar ‘wat werkt binnen jouw school’, oplossingen die elders werken passen niet noodzakelijk in jouw school. Tijd vrijmaken en het vormen van een kernteam zijn alvast 2 belangrijke hefbomen tot succes.
Maak kennis met het team
Samenwerken met ons?
Vraag onderzoek op maat aan
We helpen je graag met het formuleren van je onderzoeksvraag en -aanpak.
