KRAPPO: Krachtig aandachtig voor psychiatrische en psychosomatische kwetsbaarheid bij ouderen

We ontwikkelen enerzijds een tool waarmee zorgverleners psychiatrische kwetsbaarheid en psychosomatische klachten van bewoners en zorgvragers kunnen herkennen. We reiken zorgverleners anderzijds handvaten (e-learning, vorming, …) aan waarmee ze inzicht krijgen in de problematiek en waardoor ze er adequaat mee kunnen omgaan in dagelijkse situaties.

Interessegebied: Gezondheid en Zorg

Looptijd: 1/09/2022 - 31/08/2023

Financieringsvorm: PWO

Toename kwetsbare ouderen

Door verschillende maatschappelijke evoluties, inclusief de coronapandemie, neemt het aantal ouderen met een (ernstige) psychiatrische kwetsbaarheid in woonzorgcentra toe. Personen met een gerontopsychiatrische problematiek vormen een zeer heterogene groep met onder meer:

chronische psychiatrische ziektebeelden zoals angst- en stemmingsstoornissen;
middelenmisbruik;
comorbiditeiten zoals een niet-aangeboren hersenletsel en laaggeschooldheid.

Relatie mentale en fysieke gezondheid

Bovendien zijn geestelijke en lichamelijke gezondheid bij ouderen nauwer met elkaar verbonden dan bij jongere personen. Geestelijke gezondheidsproblemen zorgen bij ouderen vaak voor een slechte prognose door langere ziekenhuisopnames, sneller autonomieverlies en meer institutionalisering. Omgekeerd blijken vooral ook ouderen met somatisch onvoldoende verklaarbare lichamelijke klachten (SOLK) vaker een comorbide stemmings-, angst- en /of verslavingsstoornis te hebben.

Het is daarom cruciaal dat bij de aanpak van geestelijke gezondheidsproblemen bij ouderen zowel met somatische als met psychische aspecten rekening gehouden wordt.

Noden zorgverleners woonzorgcentra

Zorgverleners geven aan:

dat zij vaak te weinig expertise en kennis hebben om adequaat met deze doelgroep om te kunnen gaan.
dat ze onvoldoende zelfvertrouwen hebben in het omgaan met ouderen met psychische problemen, vooral in combinatie met somatische problemen, precaire sociaaleconomische situaties of bij communicatieproblemen.

Dit geldt zowel voor hoogopgeleide zorgverleners, maar zeker ook voor lager opgeleide zorgverleners zoals zorgkundigen en logistieke medewerkers. Dit kan een negatieve impact hebben op de zorgkwaliteit.

Tools geven zorgverleners houvast bij psychiatrische en psychosomatische klachten

Vanuit de expertiselijn “Active & Healthy Ageing” van het Onderzoeks-en Innovatiecentrum Gezondheid & Zorg zoeken we naar manieren om zorgmedewerkers te ondersteunen en de levenskwaliteit van ouderen te verbeteren. Twee zorgorganisaties, met name Domino VZW en afdeling Hestia van Karus VZW, formuleerden een concrete nood om rond psychiatrische en psychosomatische kwetsbaarheid bij ouderen aan de slag te gaan. Dit project biedt hier een antwoord op.

Het heeft als doel om:

enerzijds een evaluatie/gespreksleidraad/nog te bepalen te ontwikkelen die zorgverleners helpt om psychosomatische klachten van bewoners te herkennen en daarover in dialoog te gaan
anderzijds handvaten (e-learning, vorming, …) te ontwikkelen waarmee zorgverleners inzicht en kennis creëren in de psychische kwetsbaarheid van een bewoner en deze bijgevolg adequaat kunnen benaderen in dagelijkse situaties, inclusief conflictsituaties.

We plannen een definiërend en ontwerpend praktijkgericht onderzoek door middel van een mixedmethod design met literatuurstudie, kwalitatieve en kwantitatieve dataverzameling en een cocreatieve aanpak volgens het humancentered design.

Blijf op de hoogte

De resultaten van dit project vind je hieronder in twee posters:

Omgaan met Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) bij kwetsbare ouderen op een gerontopsychiatrische afdeling: Een verkennende mixed-method studie.
Omgaan met psychische kwetsbaarheid bij bewoners in een WZC: Een verkennende mixed-method studie.

Partners

We zullen nauw samenwerken met de twee Gentse zorgorganisaties die zich inzetten voor kwaliteitsvolle ouderenzorg, met name Domino VZW en afdeling Hestia van Karus VZW.